BÖLÜM 1 - OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞUNU ANLAMAK
MODÜL 1
OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU
- Ön Test
- Otizm Spektrum Bozukluğu
- Otizm Spektrum Bozukluğunun Nedenleri
- Tanılama
- Otizm Spektrum Bozukluğunun Temel Belirtileri
- Otizm Spektrum Bozukluğunun Derecelendirilmesi
- Otizmin Tedavisi Var Mıdır?
- Otizm Spektrum Bozukluğuyla İlgili Doğru Bilinen Yanlışlar
- Yararlanılan ve Önerilen Kaynaklar
- Son Test
Formları indirin.pdf
Otizm Spektrum Bozukluğunun Temel Belirtileri
Modül Kazanımları
- Bu modülü tamamladığınızda;
- Otizm spektrum bozukluğunu tanımlayabilecek,
- Bozukluğun olası nedenlerini sıralayabilecek,
- Tanılama sürecini tartışabilecek,
- Temel belirtilerini açıklayabilecek,
- Bozukluğu DSM-5’te yoğunluğuna göre derecelendirilmesini açıklayabilecek,
- Bozukluğa ilişkin tedavi seçeneklerini tartışabilecek,
- Ve bozukluğa ilişkin yanlış inanışları ve nedenlerini yanlış olduklarını tartışabileceksiniz.
Otizm spektrum bozukluğuna görülen en temel belirtiler (a) sosyal iletişimde yetersizlikler ve (b) sınırlı ve tekrarlayıcı davranış örüntüleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu alanlardaki temel belirtilerin ise aşağıdaki özellikleri taşıması gereklidir:
- Erken çocukluk döneminde görülmesi (fark edilmemiş olabilir)
- Süreklilik özelliği göstermesi
- Günlük yaşamı kesintiye uğratması
Uzmanlar otizm spektrum bozukluğu tanısı koyarken yukarıda sırlanan iki temel alandaki belirtileri betimleyen/örnekleyen davranışların yer aldığı ölçü araçlarını çocuğu gözleyerek bazen de çocuğun yakınlarıyla görüşerek (ya da ikisini de bir arada yaparak) doldurmaktadır. Uzmanlar aynı zamanda bireyin yaşam boyu hangi düzeyde desteğe gereksinim duyabileceğini belirleyebilmek üzere otizmin yoğunluğuna ilişkin değerlendirme de yapmaktadırlar.
Bu belirtilere ek olarak, otizmli bireylerin pek çoğu duyusal problemler yaşamaktadırlar. Bir diğer deyişle, ısı, ışık, ses, koku gibi çeşitli uyaranlara karşı aşırı duyarlı ya da duyarsız olabilmektedir. Diğer bir deyişle, akranlarına göre bu tür uyaranların varlığında aşırı tepkiler sergileyebilmekte ya da tepkisiz kalabilmektedirler.
Örneğin, otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar bazı giysilerini giymek istememekte (giysiyi yıkarken kullanılan deterjanın ya da yumuşatıcının kokusunun kendisini rahatsız etmesi), ya da yeni alınan kıyafetlerini giymek istememektedir (yeni kıyafetlerin eskilerine göre kumaş özelliklerinin daha sert olması nedeniyle cildini aşırı rahatsız etmesi).
Bu tarz duyusal uyarılma sorunu olan çocuklara bu tür giyeceklerin ısrarla giydirilmek istenmesi çeşitli davranış sorunlarının ortaya çıkmasına yol açabilmektedir. Anne-baba ve diğer ilgili kişilere bu noktada iyi bir gözlemci olmaları önerilebilir. Böylece, çocuğa rahatsızlık verilmemiş olur. Ayrıca, olası davranış sorunlarının ortaya çıkması ya da bu nedenle gerçekleşen halihazırdaki davranış sorunlarının önlenmesi mümkün olabilecektir.
Aynı zamanda otizm spektrum bozukluğuna çeşitli fiziksel ve psikiyatrik sorunların da eşlik edebildiği görülmektedir. Fiziksel durumlara mide-barsak sorunları, uyku problemleri örnek verilebilirken psikiyatrik sorunlara kaygı bozuklukları, zorlantı-takıntı bozukluğu gibi sorunlar örnek verilebilir.
Sosyal iletişim sorunları/yetersizlikleri
Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların sözel ve sözel olmayan iletişim becerilerinde çeşitli düzeylerde yetersizlikler görülmektedir. Bu alandaki yetersizlikler ergenlik ve yetişkinlik döneminde de devam edebilmektedir. Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin aşağıda sıralanan iletişim davranışlarını anlayamadıkları ya da uygun biçimde kullanamadıkları görülmektedir: • Konuşma dili (otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin üçte birinde sözel iletişim becerileri gelişememektedir)
Diğer sosyal yetersizlikler
Sınırlı ve tekrarlayıcı davranışlar
Otizm spektrum bozukluğunda sınırlı ve tekrarlayıcı davranışlar önemli ölçüde çeşitlilik göstermektedir. Aşağıda bu davranışlar için örnekler verilmiştir.
Gelişim Dönemlerine Göre Otizm Spektrum Bozukluğunun Temel Özellikleri Nelerdir?