Formları indirin.pdf
Bir çocukta otizm spektrum bozukluğu var ise bu durumun teşhis edilmesi çocuğa ve ailesine sunulacak hizmetlerin bir an önce ve en uygun şekilde başlatılabilmesi açısından son derede büyük önem taşır. Çocuğunuzda ya da öğrencinizde çeşitli nedenlerle otizm spektrum bozukluğu olduğuna ilişkin şüpheleriniz oluşmaya başlamışsa vakit kaybetmeden değerlendirme sürecinin başlatılması gereklidir. Bilindiği gibi, bir çocukta otizm spektrum bozukluğunun olduğu ne kadar erken belirlenebilirse çocuğa uygun program o kadar erken dönemde başlatılmış olur. Yine bilindiği gibi, programa ne kadar erken başlanırsa çocuğun gelişimine o kadar katkı sunulmuş olur.
Modül 1’de otizm spektrum bozukluğunun genetik temelleri olduğuna ilişkin bilgiler olduğundan söz edilmişti. Genetik temellerine ilişkin elde edilen bilgilere rağmen halen otizmi tanılamada kullanılabilen herhangi bir tıbbi test (örn., genetik test, kan testi) yoktur. Tanılama ağırlıklı olarak gözlem ve görüşmeye dayalı çeşitli ölçü araçları kullanılarak ve tanı koyacak uzman tarafından çocuk gözlemlenerek klinik değerlendirmelerle yapılmaktadır.
Değerlendirme çocukların gelişimi, alınması gereken önlemler sunulması gereken hizmetlere karar verebilmek için farklı kaynaklardan farklı değerlendirme yöntem ve araçları kullanılarak çocuk ve davranışları hakkında bilgi toplama ve bu bilginin yorumlanmasını içerir.
Değerlendirme süreci çocuk olabildiğince farklı ortamlarda gözlenerek, çocuğun yakın çevresindeki olabildiğince fazla sayıda kişiden bilgi toplanarak gerçekleştirilmelidir. Değerlendirme sürecinde kullanılan araçlar çok sayıda çocuktan veri toplanarak ve aynı zamanda psikometrik özellikleri (örn., geçerlik, güvenirlik, ayırt edicilik, kullanışlılık) açısından belirli kurallara bağlı olarak analizler yürütülerek geliştirilir. Ancak, her testin psikometrik özellikleri de tüm açılardan güçlü olmayabilir.
Bazen de çocuğun davranış ve öğrenme özelliklerini doğal ortamlarda gözleyerek çocuk hakkında bilgi toplamaya yarayan gözleme dayalı testler de kullanılmaktadır. Bu modülde bu testlerin kısaca tanıtılması planlanmıştır.
Değerlendirme şemsiye bir kavram olup tanılama yapılacağı zaman farklı düzeylerde farklı biçimlerde değerlendirme yapılması gerekmektedir. Bu düzeyleri sıralanan üç grupta toplamak mümkündür:
Anne-babalar ya da eğitimciler olarak çocuğunuzun gelişimsel açıdan akranlarından farklı olduğunu fark etmeniz tanılama sürecinin ilk aşaması olarak ele alınabilir. Modül 1’de otizm spektrum bozukluğunun gelişim dönemlerindeki belirtilerine yer verilmişti. Çocuğunuzda bu belirtilerden bazılarını ya da tamamını görüyorsanız vakit kaybetmeden bir çocuk hekimine baş vurmanız yerinde olacaktır. Bu belirtilerden bazılarına anımsatıcı olabilmesi açısından aşağıda da yer verilmiştir. Çocuk;