BÖLÜM 5: ÖZBAKIM BECERİLERİNİ KAZANDIRMAK

MODÜL 20
ÖZBAKIM GEREKSİNİMLERİNİ KARŞILAMA

Formları indirin.pdf

Elif Tekin İftar
Prof.Dr

Olası Sorunlar ve Çözüm Yollarını Belirleme

Modül Kazanımları

  • Bu modülü tamamladığınızda;
  • Özbakım becerilerinin önemini açıklayabilecek
  • Özbakım becerileri öğretiminden önce yapılacak hazırlıkları sıralayabilecek
  • Beslenme becerilerinin öğretim basamaklarını açıklayabilecek
  • Soyunma ve giyinme becerilerinin öğretim basamaklarını açıklayabilecek
  • Özbakım becerilerinin sergilenmesinde etkinlik çizelgelerinin kullanımını açıklayabilecek
  • Tuvalet eğitiminin basamaklarını açıklayabilecek
  • Özbakım becerilerinin öğretiminde önemli noktaları tartışabileceksiniz

Aşağıda sıralanan sorulara vereceğiniz yanıtların çocuğunuza özbakım becerilerini ve başka birçok beceriyi öğretirken yaşayabileceğiniz sorunların olası nedenlerini belirlemede size yol göstereceği düşünülmektedir. Başlangıçta yaşanabilecek sorunların olası nedenlerini belirlemek üzere aşağıda sıralanan sorulara yanıt arayınız:

  • Çocuğunuz bu beceriyi sergileyebilmek için ön koşul becerilere sahip mi?
  • Öğretmek için seçtiğiniz beceri çocuğunuzun düzeyine uygun işlevsel bir beceri mi?
  • Öğretime çocuğunuzun dikkatini çekerek başlıyor musunuz?
  • Seçtiğiniz araç-gereçler çocuğunuzun kolayca kullanabileceği özellikte mi?
  • Öğretim ortamı ve zamanının uygun olduğunu düşünüyor musunuz?
  • Çocuğunuzun dikkatini dağıtabilecek ve öğretimi engelleyebilecek durumları kontrol altına aldınız mı?
  • Çocuğunuza sunduğunuz yönergeler basit, kısa ve net mi?
  • Yeterli düzey ve sıklıkta ipucu sunuyor musunuz?
  • Etkili pekiştireçler kullanıyor musunuz?
  • Pekiştireçleri etkili bir şekilde sunuyor musunuz?

Başlangıçta öğretim iyi gittiği halde sonradan ortaya çıkan sorunların olası nedenlerini belirlemek üzere aşağıda sıralanan sorulara yanıt arayınız:

  • Son zamanlarda çocuğunuzu olumsuz biçimde etkileyebilecek hastalık, uykusuzluk gibi durumlar yaşandı mı?
  • Çocuğunuz için belirlediğiniz pekiştireçler zaman içinde etkililiğini kaybetmiş olabilir mi?
  • Yeterli sıklıkta pekiştirme yapıyor musunuz? Kullanabileceğiniz başka pekiştireçler de var mı?
  • Pekiştireçleri çok hızlı ya da çok yavaş silikleştiriyor olabilir misiniz?
  • İpuçlarını çok hızlı ya da çok yavaş silikleştiriyor olabilir misiniz?
  • Öğretim oturumlarınız çok uzun sürdüğü ya da aynı beceri üzerinde çok uzun süre çalıştığınız için çocuğunuz bu durumdan sıkılıyor olabilir mi?
  • Öğretim oturumlarınızı başarılı denemelerin ardından sonlandırmaya dikkat ediyor musunuz?
  • Öğretim oturumları sırasında çocuğunuz istenmeyen davranışlar sergileyerek öğretmeye çalıştığınız beceriyi yapmaktan kurtulabileceği gibi bir mesaj alıyor olabilir mi?

Özbakım Becerilerinin Öğretiminde Önemli Noktalar

  • Özbakım becerilerinin öğretiminde ustalık kazanıncaya değin yalnızca bir özbakım becerisi seçiniz ve bu beceriye ilişkin çalışmalar yürütünüz.
  • Özbakım becerilerinin gelişimsel bir sıra izlediğini unutmayınız.
  • Belirlediğiniz hedef özbakım becerisi için çoğunuzun ve hedef becerinin özelliklerini düşünerek beceri analizleri hazırlayınız.
  • Özbakım becerilerinin öğretiminde genellikle geriye zincirleme yaklaşımını tercih ediniz.
  • Çocuğunuzun hedef özbakım becerisini doğal etkinlikler ile rutinleri sürecinde sergilemesini sağlayınız.
  • Özbakım becerilerinin öğretimi sırasında çocuğunuza seçim fırsatları sunmaya özen gösteriniz. Seçim fırsatları sunmak davranış sorunlarının önlenmesini, en aza indirgenmesini ve çocuğunuzun çalışma sırasında daha fazla işbirliği göstermesini sağlayabilir.
  • Beslenme becerilerinin öğretiminde çocuğunuzun yemek için çok fazla sabırsızlanacağı yiyecekleri ilk başlarda tercih etmemeye özen gösteriniz.
  • Çocuğunuzun yemeyi tercih etmediği, yiyecekleri taklit yoluyla öğretmeyi deneyiniz. Bu yiyeceklerin öğretimi sırasında çocuğunuzun sevdiği yiyecekleri pekiştireç olarak sununuz.
  • Giyinme becerilerinin öğretiminde çocuklar genellikle soyunma becerilerini giyinme becerilerinden daha kolay ve hızlı öğrendiklerinden soyunma becerilerinin öğretimine öncelik veriniz.
  • Giyinme becerilerinin öğretimine büyük ve bol giysilerle başlayınız.
  • Tuvalet eğitimine ilk başladığınız zamanlarda çocuğunuz lazımlığı kullanmayı reddedebilir, böyle bir durumda çocuğunuzun lazımlıkta belirlenen süre boyunca oturmasını sağlayarak onu pekiştiriniz.
  • Tuvalet kazası durumunda nötr bir ses tonu ile çocuğunuzu tuvalete gitmeyi istemesi için yönlendiriniz
  • Tuvalet kullanma eğitimi sırasında geceleri çocuğunuza bez bağlamaya devam ediniz. Gündüz bağımsız olarak tuvalete gitmeyi istemeye ve kaza yapmamaya başladığı zaman gece tuvalet eğitimine geçiş yapabilirsiniz.